Değerli takipçiler,
bilindiği üzere doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve bunların 3 üncü dereceye kadar olan altsoylarına, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaları maksadıyla, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi kapsamında Mavi Kart verilmektedir.
Mavi Kart hamili kişiler, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi kapsamında, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler.
Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup, bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler.
Mavi Kartlılar Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmakla birlikte, esasen Türk vatandaşlığından izin alarak ayrılmış yabancı uyruklu kişilerdir.
Yurt dışında yaşayan, Türkiye’de hiç veya yeterli bir şekilde sigortalı çalışması olmayan bir çok yurttaşımız (Türk vatandaşı ya da Mavi Kartlı) Türkiye Cumhuriyeti tarafından istisnai olarak yurt dışında yaşayan ya da yaşamış Türk vatandaşlarına yönelik çıkarılmış olan 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun kapsamında borçlanma yoluyla yurt dışında çalıştıkları sürelerin karşılığı olan sigorta primlerini satın alarak emekli olmak istemektedirler.
2014 yılına kadar yurt dışı borçlanması yapma hakkı yasal olarak, 3201 sayılı kanunun 1 inci maddesindeki metne istinaden;
MADDE 1 – ESKİ HALİ
“Türk vatandaşlarının on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir.“
denilerek bu kanundan yararlanabilmek için hem başvuru/talep anında Türk vatandaşı, hem de toplu prim ödemek suretiyle, borçlanmaya esas olan yurt dışında geçirilen ve çalışılan sürelerde de Türk vatandaşlığını muhafaza etmiş olma şartı aranıyordu.
Kanun koyucu 10.09.2014 tarihinde 6552 sayılı kanunla yaptığı değişiklik ile 3201 sayılı yasanın 1 inci maddesi son ve güncel şeklini şu şekilde almıştır;
MADDE 1 – YENİ VE GÜNCEL HALİ
“Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir.”
Böylece kanun koyucu bu yaptığı değişikle, bu kanundan yararlanabilmek için başvuru/talep anında, Türk vatandaşı olma şartını, Türk vatandaşı ya da doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmiş (Mavi Kart sahibi) olmak şeklinde değiştirmiş, ancak toplu prim ödemek suretiyle, borçlanmaya esas olan yurt dışında geçirilen ve çalışılan sürelerde de Türk vatandaşlığını muhafaza etmiş olma şartını kaldırmamıştır.
Her ne kadar bu yasal düzenleme, yurt dışında yıllarca (20-30 yıl) Türk vatandaşı olarak çalışıp, daha sonra Türk vatandaşlığından izinle ayrılıp Mavi Kart alan yurttaşlarımız için olumlu bir yasal değişiklik olup, emeklilik yolunu açmış olsa da, 3201 sayılı kanun güncel haliyle borçlanma yoluyla toplu prim ödemek suretiyle yurt dışındaki geçen süreleri saydırabilmek için, borçlanmaya esas olan yurt dışında geçirilen ve çalışılan sürelerde de Türk vatandaşlığını muhafaza etmiş olma şartını aramaya devam ettiğinden, daha erken yaşlarda Türk vatandaşlığından izinle ayrılıp Mavi Kart alan (Yurtdışında Türk vatandaşı olarak geçirdiği veya çalıştığı yeterli süresi olmayan) ve Türk vatandaşlığını çok kısa bir süre muhafaza etmiş olan kişilerin sorununa halen bir çözüm sunamamaktadır.
Zira 3201 sayılı Kanunun 1 inci maddesindeki madde metninde de görüleceği üzere;
“Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri”
ibaresi yer aldığından, borçlanmaya esas teşkil eden yurtdışında geçirilen sürelerde Türk vatandaşı olma şartı geçerliliğini korumakta, bu nedenle Mavi Kartlı olarak yurt dışında geçirilen veya çalışılan süreler kabul edilmemektedir.
Şayet kanun koyucunun bu madde metninde ancak;
“Türk vatandaşı ya da doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri“
şeklinde bir değişiklik yapması, daha doğrusu doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenleri de metne eklemesi halinde bu sorunun yasal olarak ortadan kalkması mümkün olabilir. Aksi durumda Mavi Kartlıların, Türk vatandaşlığından ayrıldıktan sonra geçirdiği süreleri borçlanması mümkün olamayacaktır.
Av. Erdi Sarı